Hamilelikte yüksek tansiyon (hipertansiyon) sizin ve bebeğiniz için ciddi sorunlara neden olabilir. Bu yüzden doktorunuz her doğum öncesi rutin gebelik kontrollerinde tansiyonunuzu ölçecektir. Hamilelikte yüksek tansiyonu gelişen çoğu kadın bir belirti hissetmez, bu nedenle tansiyonunuz ölçülene kadar bunun farkında olmayabilirsiniz. Yüksek tansiyonu olan çoğu kadın sağlıklı bir hamilelik geçirebilir ve yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve yakın izleme ile durumu yönetebilir.
Yüksek tansiyon nedir?
Yüksek tansiyon, kanın damarlara normalden fazla basınç yapması ile ortaya çıkar. Kanın vücudunuzda hareket etmesi için belirli bir miktarda basınç gereklidir, ancak çok fazla basınç – hipertansiyon olarak adlandırılır – hamilelik sırasında siz ve bebeğiniz için ciddi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle doktorunuz her rutin gebelik kontrolünde kan basıncınızı kontrol edecektir.
Bazı kadınların hamile kalmadan önce yüksek tansiyon hikayesi olabilirken, bazı kadınlarda hamilelik sırasında ortaya çıkabilir. Tehlikeli kan basıncı bozukluğu olan preeklampsi, hamilelikte veya hamilelik sonrası ortaya çıkabilir.
Hamilelikte normal tansiyon değerleri
Hamilelikte normal tansiyon değerleri kan basıncının 120/80 mm Hg’nin altında olmasıdır. Bu, “12’ye 8” olarak ifade edilir.
Kan basıncı milimetre cıva (mmHg) cinsinden ölçülür ve ölçümün iki sayısı vardır. İlk (sistolik) sayı – büyük tansiyon- kalbiniz kasıldığında ve kan pompaladığında kanınızın atardamar duvarlarına yaptığı basınçtır. İkinci (diyastolik) sayı – küçük tansiyon – kalbin gevşediği ve kanla dolduğu sırada kanın damarlara yaptığı basıncı ifade eder.
Yüksek tansiyon, sistolik veya diyastolik sayı anormal düzeyde olduğunda veya her ikisi birden normal aralık dışında olduğunda teşhis edilir.
Hamilelikte normal tansiyon ve yüksek tansiyon değerleri şu şekildedir;
- Normal: 120/80 mm Hg’den az
- Hafif hipertansiyon: 140/90 mm Hg’den yüksek
- Şiddetli hipertansiyon: 160/110 mm Hg’den yüksek
Bu değerler hamile olmayan kişiler için farklıdır.
Doktorunuz veya tıbbi asistanınız her doğum öncesi ziyaretinizde kan basıncınızı ölçecektir. Sağlık uzmanınız ayrıca kan basıncınızı evde takip etmenizi de isteyebilir.
Hipertansiyonunuz olduğu sonucuna varılmadan önce, doktorunuz muhtemelen birden fazla kez ölçüm yapacaktır. Çünkü kan basıncınızın gün içerisinde sık sık değişir. Kan basıncı rahat olduğunuzda düşebilir, aktif veya stresli olduğunuzda yükselebilir. Bazı kadınlar doktorun ofisinde gergin oldukları için normalin üzerinde bir kan basıncı değerine sahip olabilir – bu duruma “beyaz önlük hipertansiyonu” denir.
Tansiyon değeriniz yüksek ölçülürse doktorunuz 15 dakika içinde tekrar bir ölçüm yapacaktır. Hala yüksekse, mevcut kan basıncınıza, tıbbi geçmişinize, varsa önceki kan basınç değerlerinize ve gebelik yaşınıza göre bir sonraki adımda ne yapacağına karar verecektir.
Doğum uzmanları ve ebeler, hem anne hem de bebek için olası ciddi komplikasyonlar nedeniyle hamilelikte hipertansiyonu çok ciddiye alırlar. Bu nedenle doktor talimatlarına mutlaka uymaklasınız.
Hamilelikte yüksek tansiyon türleri
Hamilelikte yüksek tansiyon 3 ana grupta incelenir.
Kronik hipertansiyon
Hamilelikten önce var olan veya 20 haftadan önce teşhis edilen yüksek tansiyondur. Hamileliğinizin erken döneminde yüksek tansiyonunuz varsa, hamile kalmadan önce yüksek tansiyonunuz olabilir. (Ayrıca önceden var olan veya pregestasyonel hipertansiyon olarak da adlandırılır.) Kronik hipertansiyon, doğumdan sonra 12 haftadan daha uzun süre yüksek tansiyonu olan kadınlar için de teşhis edilir.
Kronik hipertansiyon, hamileliğin ilerleyen dönemlerinde sizi preeklampsi riskine sokabilir. Kronik hipertansiyonu olan her 4 kadından 1’inde preeklampsi gelişir.
Gestasyonel hipertansiyon
Genellikle gebeliğin 20. haftasında veya sonrasında ilk kez ortaya çıkan yüksek tansiyondur. Hamilelik sırasında yeni başlayan yüksek tansiyonunuz varsa ancak preeklampsi yoksa teşhis edilir. Gestasyonel hipertansiyonu olan kadınların kan basıncında genellikle küçük bir artış olur, ancak bu durumdaki kadınların yüzde 10 ila 25’i hamileliğin ilerleyen dönemlerinde preeklampsi belirtileri gösterebilir.
Preeklampsi
Kadınların 20 haftalık hamilelikten sonra yüksek tansiyon geliştirdiği ve bazı organların düzgün çalışmadığına dair işaretler aldığı ciddi bir durumdur. Doktorunuz preeklampsi belirtileri (idrarınızdaki protein gibi) için kan ve idrar testlerini kontrol edecektir.
Preeklampsi oranı son yirmi yılda önemli bir artış göstermiştir. Bu artış, daha ileri yaşta bebek sahibi olan daha fazla kadından veya daha yüksek obezite, diyabet ve hipertansiyon oranlarından kaynaklanabilir – bunların tümü preeklampsi riskini artırır. Preeklampsi 32 haftalık hamilelikten önce ortaya çıkarsa buna erken başlangıçlı preeklampsi denir. Preeklampsi doğum sonrası da olabilir.
Preeklampsi geçirdiyseniz, daha sonraki yaşamınızda yüksek tansiyon, böbrek hastalığı, kalp krizi ve felç riskiniz artar. Bir sonraki hamileliğinizde de preeklampsi riskiniz yüksektir.
Halihazırda kronik yüksek tansiyonunuz varsa ve preeklampsi de geçiriyorsanız buna süperempoze preeklampsi denir.
Hamilelikte yüksek tansiyon belirtileri nelerdir?
Yüksek tansiyon tehlikeli derecede yüksek olmadıkça, genellikle belirgin semptomlara neden olmaz. Yani tansiyonunuz ölçülmedikçe bunun farkında olmayabilirsiniz.
Hamilelikte yüksek tansiyon belirtileri şunlardır:
- Kalıcı baş ağrısı
- Görme bozuklukları – bulanık veya çift görme
Hamilelikte yüksek tansiyon neden olur?
Hamilelik sırasında yüksek tansiyona neyin neden olduğu her zaman net değildir, ancak risk faktörleri şunlardır:
- Yaş (yaşlandıkça risk artar.)
- Kişisel veya ailede gestasyonel hipertansiyon veya preeklampsi öyküsü olması
- Diyabet, kronik hipertansiyon, lupus veya kronik böbrek hastalığı dahil olmak üzere hamilelikten önce belirli tıbbi durumlar.
- Önceki bir hamilelikte preeklampsi geçirmiş olmak
- Fazla kilolu olmak (vücut kitle indeksi veya BMI, 30’un üzerinde)
- Hareketsiz olmak
- Sigara içmek
- Çok fazla tuz tüketmek
- Günce ikiden fazla alkol almak
- Kötü beslenme, özellikle meyve ve sebzelerden oluşmayan yemekleri tercih etme
- İkizlere hamile olmak
- Tüp bebek gibi alternatif hamilelik yöntemleri ile hamile kalmış olmak
Hamilelikte yüksek tansiyon riskleri nelerdir?
Yüksek tansiyonlu anne adaylarının çoğu gayet iyi durumdadır. Kronik hipertansiyonunuz varsa, siz ve doktorunuz muhtemelen yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve komplikasyonlar için yakın izleme ile bunu yönetebileceksiniz.
Yüksek tansiyon bazen bebeğinize giden kan akışının azalmasına neden olur, bu da düzgün büyümesi için yeterli besin ve oksijen alamayabileceği anlamına gelir. Yüksek tansiyonunuz ne kadar şiddetliyse ve hamilelikte ne kadar erken ortaya çıkarsa, problem riskiniz o kadar artar. Ayrıca uzun süredir yüksek tansiyonunuz varsa ve bu kalp, böbrekler veya diğer organlarınıza zarar vermişse daha büyük bir komplikasyon riski vardır. Diyabet veya böbrek hastalığı gibi başka bir tıbbi durumun neden olduğu yüksek tansiyonu olan kadınlar için riskler de daha yüksektir.
Hamilelik sırasında yüksek tansiyon riskleri şunlardır:
- Normalden daha küçük bir bebeğe sahip olmak: Yüksek tansiyon, plasentadaki kan akışını kısıtlayabilir, bu da bebeğinizin gerekli tüm besinleri almadığı ve normalden daha yavaş büyüdüğü anlamına gelir (buna intrauterin büyüme kısıtlaması veya IUGR denir).
- Sezaryen doğum : Yüksek tansiyonu olan kadınların sezaryen ile doğum yapma riski daha yüksektir.
- Plasental ayrılma : Bu durumda, plasentanın bir kısmı veya tamamı bebek doğmadan önce rahim duvarından ayrılır. Plasental ayrılmanın farklı dereceleri vardırve ciddi vakalarda bebek yeterince oksijen alamayabilir ve hemen doğması gerekir.
- Erken doğum : Komplikasyonlar gelişirse veya bebeğiniz iyi büyümüyor gibi görünüyorsa erken doğum yapmak gerekebilir. Yüksek tansiyonunuz ne kadar şiddetliyse, erken doğuma ihtiyaç duyma olasılığınız o kadar fazladır.
Yüksek tansiyonunuz preeklampsiye dönüşürse, aşağıdaki riskler ortaya çıkar:
- Nöbetler (eklampsi)
- Felç
- Gelecekteki kardiyovasküler hastalık
- HELLP sendromu
Hamilelikte yüksek tansiyon nasıl önlenir?
Genleriniz veya belirli sağlık koşullarına sahip olmak gibi bazı risk faktörleri değiştirilemez. Ancak diğer risk faktörlerini azaltmak için değişiklikler yapabilirsiniz ve bunları hamile kalmaya çalışırken bilmeniz önemlidir.
Yüksek tansiyon risklerinizi azaltmak için atabileceğiniz bazı adımlar şunlardır:
- Sağlıklı beslenin ve kilonuza dikkat edin. Hamilelik sırasında ne kadar kilo alacağınız konusunda doktorunuzla konuşun. Bol miktarda meyve, sebze ve kepekli tahıllar öneren ve doymuş yağları, tuzu ve şekeri sınırlayan DASH diyetinin kan basıncını ve kolesterolü düşürdüğü bilinmektedir.
- Doktorunuza egzersiz yapmanın güvenli olup olmadığını sorun. Çoğu durumda egzersiz yapmaya devam edebilirsiniz, ancak doktorunuz yaptığınız aktivite türlerini değiştirmenizi önerebilir.
- Sigara içmeyin
- Alkol içmeyin.
- Yüksek tansiyonu kötüleştirebilecek stresle başa çıkmaya çalışın.
Hamilelikte yüksek tansiyon ilaçları
Birçok yüksek tansiyon ilacı hamilelik sırasında güvenlidir, ancak hepsi değil. Bu nedenle ilaç kullanırken hamile kalırsanız veya hamile kalmayı planlıyorsanız sağlık uzmanınızla konuşun. Hamilelik öncesinde doktor kontrolünden geçmek mevcut ilaçlarınızı ele almak ve hamilelikten önce sağlığınızı optimize etmek için ideal zamandır.
Önemli: Doktorunuz size söylemediği sürece, hamilelik sırasında tansiyon ilacınızı almayı bırakmayın. Doktorunuz kan basıncınızı kontrol altında tutmanıza yardımcı olacak güvenli ilaçlar yazacaktır.
Yüksek tansiyon hamilelikte ortaya çıkarsa sizin için en uygun ilacı doktorunuz reçete edecektir. Tedavi edilmeyen yüksek tansiyon riskleri, ilaç risklerinden çok daha yüksek olduğunu unutmayın.
Hamilelikte yüksek tansiyon için ne zaman doktora gidilmeli?
Tansiyonunuzu evde kendiniz kontrol ediyorsanız ve kan basıncınız belirli bir seviyenin üzerindeyse doktorunuz ile görüşün. Sağlık uzmanınız size bu seviyelerin ne olması gerektiğini ve bunların üzerine çıkarsanız ne yapmanız gerektiğini söyleyecektir.
Bebeğinizin hareketlerinde herhangi bir değişiklik fark ederseniz derhal doktorunuza bildirin. Bebeğiniz normalden daha az aktif görünüyorsa, tekme sayımı yapmanız gerekebilir.
Ayrıca, şiddetli preeklampsi veya HELLP sendromu belirtileriniz varsa hemen doktora gidin.
- Şiddetli veya gitmeyen bir baş ağrısı
- Çift görme, bulanıklık, noktalar veya yanıp sönen ışıklar görme, ışık hassasiyeti veya geçici görme kaybı dahil görme değişiklikleri
- Üst karın veya omuzda yoğun ağrı veya hassasiyet
- Göğüs ağrısı
- Mide bulantısı veya kusma (erken gebelikte sabah bulantısı dışında)
- Nefes almada zorluk