Gebelik zehirlenmesi (Preeklampsi) hamile kadınları etkileyen bir hastalıktır. Zayıf karaciğer fonksiyonu ve akciğerlerde sıvı gibi sorunlara neden olduğu bilinmektedir. Anneyi etkilemesinin yanı sıra, erken doğum nedeniyle serebral palsi, körlük ve sağırlık gibi çocuk için tehlikeli sonuçlara neden olabilir.
Gebelik zehirlenmesi (Preeklampsi) Nedir?
Gebelik zehirlenmesi (Preeklampsi) hamileliğin 20. haftasında, ikinci trimesterde veya doğumdan sonraki altı haftaya kadar herhangi bir zamanda başlayabilen ve böbrek hasarı ve yüksek tansiyon gibi sorunlara yol açabilen bir gebelik komplikasyonudur. Anne adayları preeklampsiye yakalanırlarsa herhangi bir belirti göstermeyebilirler, bu nedenle çoğu doktor kliniğe her ziyaretinizde kan basıncınızı kontrol etmekte ısrar eder. Kan basıncı yüksekse, içindeki protein seviyelerini kontrol etmek için bir idrar testi önereceklerdir.
Preeklampsi ve HELLP sendromu gibi diğer sağlık sorunlarına yol açabileceği için acil tedavi gerektirir; burada HELLP, Hemoliz, Yüksek Karaciğer enzimleri ve Düşük Trombosit sayısı anlamına gelir.
Preeklampsinin Nedenleri
Plasentaya doğru azalan kan akışı, preeklampsinin başlıca nedenlerinden biridir ve gözle görülür bir semptom yoktur. Bu durum, plasentanın uterus astarına düzgün bir şekilde yerleşmemesi ve o bölgedeki atardamarların genişlemesinin yeterli olmaması durumunda meydana gelir. Hamilelik öncesi diyabet ve kronik hipertansiyon da plasentaya daha az kan akışının nedenleri olabilir.
Plasentaya giden kan akışında bir değişiklik olduğunda, bazı plasenta proteinlerinin büyük hacimlerde kan dolaşımına salındığı da bulunmuştur. Bu nedenle, vücudunuzda aşağıdaki reaksiyonlar tetiklenir:
- Kan damarı duvarları hasar görür, bu da vücudun şişmesine ve idrardaki protein seviyesinin artmasına neden olur.
- Kan damarları daralır, bu da yüksek tansiyona yol açar.
Preeklampsi, otoimmün bozukluklar, genetik faktörler, beslenme ve kan damarlarıyla ilgili sorunlar gibi diğer faktörlerden de kaynaklanabilir. Bağışıklık sisteminizin ve hamileliğe verdiği tepkinin de preeklampsinin nedenlerinden biri olduğu düşünülmektedir.
Gebelik Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?
Preeklampsi herhangi bir belirgin semptom gösterebilir veya göstermeyebilir ve gösterse bile semptomlar bir kadından diğerine farklılık gösterebilir. Preeklampsinin mide bulantısı, kilo alımı ve şişme gibi normal hamilelik semptomlarına benzer semptomları olduğu için insanlar genellikle kafası karışır. Preeklampsinin erken evreleri tipik olarak fark edilmeyebilir ve bu nedenle doktor ziyaretleri sırasında dikkatli bir şekilde izlenmesi gerekir.
Preeklampsi şişmesiyle ilgili olabileceğinden, vücudunuzun herhangi bir yerinde olağandışı bir şişlik fark ederseniz doktorunuzla konuşun. Aşağıdakilere dikkat edin:
İlginizi Çekebilir
- Ellerin ve parmakların şişmesi.
- Ayak ve ayak bileklerinde aşırı şişlik.
- Yüzün ve boynun şişmesi veya göz çevresinde şişlik.
- Bir hafta veya iki hafta gibi kısa bir sürede hızlı kilo artışı.
Hızlı kilo alan veya şişliği olan her hamile kadının preeklampsiden etkilenmeyebileceği ve durumunun nedenlerinin farklı olabileceği unutulmamalıdır.
Preeklampsiden etkilenen birçok hamile kadın, geçmeyen baş ağrıları ve değişen görüş gibi semptomlar da yaşamıştır. Doktorunuz ayrıca idrardaki protein seviyesini, trombosit seviyesini ve karaciğer enzimlerindeki herhangi bir anormalliği kontrol etmek için idrar ve kan testleri önerebilir.
Karın ağrısı, yavaş refleksler, idrarın az veya hiç olmaması, mide bulantısı ve kusma ve baş dönmesi de preeklampsi ile ilişkili yaygın semptomlardır. Kan basıncınızın 140/90 aralığında olduğundan emin olmalısınız ve bu seviyelerde herhangi bir artış veya azalma, doktora hızlı bir ziyareti garanti eder. Düzenli kan ve idrar kontrolleri sizi bu konuda güncel tutacaktır.
Aşağıdaki belirtiler, preeklampsiye işaret edebilecek uyarı işaretleridir:
- Nefes almakta zorlanma.
- Özellikle 2. veya 3. tirmesterde mide bulantısı ve kusma
- Geçici görme kaybı, aşırı ışık hassasiyeti, çift görme veya bulanıklık.
- Üst karın bölgesinde ağrı.
Kimler Preeklampsi Alma Riski Altındadır?
İlk hamileliklerinde preeklampsi geçirenlerin sonraki hamileliklerinde preeklampsi geliştirme olasılığı daha yüksektir. Preeklampsi gelişme riski, durumun ciddiyetine ve hamilelik sırasında ne zaman ortaya çıktığına bağlı olarak daha yüksektir. Bu, hamileliğinizin 29. haftasından önce preeklampsi kaptıysanız, hamileliğinizin sonraki dönemlerinde preeklampsiye yakalanma olasılığının %40 daha yüksek olduğu anlamına gelebilir.
Bilimsel kanıtlar eksik olsa da, Preeklampsi hamile gençler arasında yüksek bir insidans oranına sahiptir. Bir çalışma, istenmeyen gebeliklerden kaynaklanan doğum öncesi bakım eksikliğinin hamile gençleri savunmasız bıraktığını öne sürüyor.
Preeklampsi, vücutlarına aşırı baskı uyguladığı ve altta yatan tıbbi durumları başlatabileceği için 40 yaş üstü hamile kadınlar arasında yüksektir.
Genel olarak, Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 30’un üzerinde olan obez kadınlar, obezite kan basıncını kötüleştirdiği için artmış preeklampsi riskine sahiptir.
Preeklampsinin Teşhisi
Doktorla planlanmış randevularınız sırasında kan basıncınız ve idrarınız yoğun bir inceleme altında olacaktır. İdrarda yüksek kan basıncı ve protein seviyeleri preeklampsinin varlığını gösterebilir. Preeklampsi teşhisi konması için şunlara sahip olmanız gerekir:
1. Tansiyon 140/90’dan fazla veya küçük tansiyon değeri 90’dan fazla.
2. Proteinüri
Doktorlar artık hamile kadınlara preeklampsi teşhisi konması için yüksek kan basıncının bir zorunluluk olduğunun farkındalar.
Doktorunuz preeklampsiden şüpheleniyorsa, aşağıdaki testler gerekebilir:
İdrarda Protein
Doktorunuz, idrar örneğinizde protein varlığını tespit edebilen bir idrar testi isteyecektir. Bu ilk test pozitifse, test için gönderilebilmesi için 24 saat sonra idrar toplamanız tavsiye edilecektir. Bu test preeklampsi için en güvenilir ve doğru test olarak bilinir. İdrarda 300 mg ve üzeri protein bulunması kesin preeklampsi belirtisidir.
Kan Basıncının İzlenmesi
Sistolik ölçümünüz 140’ın üzerindeyse veya diyastolik ölçümünüz 90’ın üzerindeyse, kan basıncınız normalden yüksektir. Tansiyon günün saatlerine göre dalgalanma gösterdiğinden, doktorunuz sizden farklı zamanlarda tansiyonunuzu kontrol etmenizi isteyecek ve yüksek olup olmadığını teyit edecektir. Bu aynı zamanda hamile bir kadın için preeklampsi teşhisine yönelik güvenilir bir işaretçidir.
Protein-Kreatinin Oranı
Kreatinin, diğer atıklarla birlikte böbrek tarafından filtrelenen vücudun bir atık ürünüdür. Protein-Kreatinin oranı, bu atık ürünün varlığını kontrol eden bir idrar testidir ve bu nedenle doktor böbrek fonksiyonlarının normal olup olmadığını anlayabilir. Bu test, idrar testi için 24 saatlik idrarın toplanmasından daha iyi olan rastgele bir örneğe ihtiyaç duyar. Testiniz 0,3 mg/dl’nin varlığını gösteriyorsa, preeklampsiye yakalandığınız sonucuna varılabilir.
Fetal Ultrason
Bu test genellikle ultrason yöntemini kullanarak bebeğinizin büyümesini yakından izlemek için önerilir. Bu şekilde, doktor fetüsün ağırlığını tahmin edebilir ve rahimdeki amniyotik sıvının seviyesini ölçebilir.
Stressiz Test
Bu test, bebeğin kalp atış hızını ve harekete tepkisini kontrol etmeye yardımcı olan basit bir prosedür içerir.
Biyofiziksel Profil
Bu testte, anne rahmindeki fetal solunum, hareket, kas tonusu ve amniyotik sıvı hacmini ölçmek için bir ultrason yapılır.
Preeklampsinin Komplikasyonları
Preeklampsinin komplikasyonları nadirdir, ancak düşük trombosit sayısı ve kırmızı kan hücrelerinin parçalanması gibi hızla yaşamı tehdit eden sorunlara dönüşebilirler. Düzenli izleme ve hızlı teşhis, komplikasyonların büyümemesini ve durumun zamanında durdurulmasını sağlayabilir.
Bu tıbbi durumun tedavi edilmediği takdirde anne ve bebekte yol açabileceği komplikasyonlara bir göz atalım.
1. Anne İçin Komplikasyonlar
Anneye preeklampsi teşhisi konmuşsa aşağıdaki sorunlar anneyi etkileyebilir:
- Eklampsi: Bu, kasların istemsiz bir şekilde kasılmasını içerir ve hamile kadınların sahip olabileceği bir nöbet veya kasılma olarak tanımlanabilir. 20. haftadan sonra veya doğumdan hemen sonra ortaya çıkabilir . Bir dakikadan kısa süren nöbet sırasında anne kol, bacak veya boyunda tekrarlayan hareketler yaşayabilir ve ayrıca bilincini kaybedebilir.
- İnme: Yüksek tansiyon nedeniyle beyne giden kan akışı azaldığında, genellikle inme olarak bilinen beyin kanamasına neden olabilir. Bu durumda beyin kandan gerekli oksijeni alamaz, bu da hücrelerin ölmesine ve dolayısıyla beyin hasarına veya bazı durumlarda ölüme yol açar.
- Kan pıhtılaşması: Tıbbi olarak Yayılmış İntravasküler Pıhtılaşma olarak bilinir. Bu durumda annenin kan pıhtılaşma kapasitesi ciddi şekilde etkilenir. Burada kandaki protein seviyesi çok düştüğü için ağır kanama olur veya proteinler çok aktif hale geldiği için bir takım kan pıhtıları oluşur.
2. Bebek İçin Komplikasyonlar
Anneye preeklampsi teşhisi konulursa bebek aşağıdaki sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabilir:
- Bebeğin Daha Küçük Boyutu: Preeklampsi sırasında bebeğe oksijen ve besin kaynağı düşük olduğundan, bu tür bebeklerin boyutu daha küçük olacaktır. Bu, özellikle preeklampsi gebeliğin 37. haftasından önce ortaya çıkarsa doğrudur.
- Bebekte Nefes Alma Güçlüğü: Preeklampsinin ileri derecede teşhis edilmesi durumunda doktor bebeğin daha erken doğurtulmasına karar verebilir. Bu durum akciğerler tam olarak gelişmediği için bebekte solunum güçlüğüne yol açabilir.
- Ölü Doğan Bebek: Bazı durumlarda erken doğum nedeniyle bebek ölü doğabilir.
Bu yazının başlarında HELLP sendromundan biraz bahsetmiştik; ona da bir göz atalım.
HELLP Sendromu Nedir?
HELLP sendromu, gebelik eklampsisinin şiddetli bir versiyonu olan nadir görülen bir kan pıhtılaşması ve karaciğer bozukluğudur. Büyük olasılıkla doğumdan sonra ortaya çıkar, ancak vakalar 20 haftadan sonra ve bazen 20 haftadan önce de görülmüştür. HELLP kısaltması, koşulların her birini temsil eder:
- H, hemoliz içindir, bu sırada kan dolaşımındaki kırmızı kan hücreleri parçalanır.
- EL, karaciğere verilen hasarın bir işareti olan Yüksek Karaciğer enzimleri anlamına gelir.
- LP, kanın pıhtılaşmasından sorumlu olan Düşük Trombosit sayısı içindir.
Teşhis konulduktan sonra, preeklampsi için tedavi derhal verilmelidir. Daha fazlasını öğrenmek için okumaya devam edin.
Hamileyken Preeklampsi Tedavisi
37 haftalık veya daha fazla hamileyseniz, özellikle serviks iyice genişlediğinde doğum indüklenecektir. Doktor, sizin veya bebeğinizin normal doğumun baskılarına dayanamayacağını düşünürse sezaryen tercih edebilir.
Şiddetli Preeklampsinin tedavisi için düzenli izleme için hastanede kalmanız istenebilir. Size özel bakım sağlamak ve durumun yönetiminde yardımcı olmak için size bir preeklampsi uzmanı atanabilir. Nöbetleri önlemeye yardımcı olmak için intravenöz magnezyum sülfat infüzyonu ile birlikte kan basıncını düşürmek için ilaç verilecektir.
Preeklampsi Doğum Sırasında veya Doğumdan Sonra Gelişirse Ne Olur?
Doğum sırasında veya sonrasında size preeklampsi teşhisi konulursa, durumunuzun izlenmesi yüksek önceliğe sahip olacaktır. Kan basıncınız yükselirse veya nöbet geçirirseniz gelişebilecek başka komplikasyonlardan kaçınmak için birkaç gün daha hastanede kalmanız gerekecek. Nöbetleri önlemek için doğumdan sonra 24 saate kadar magnezyum sülfat verilecektir. Eve giderseniz, en az bir hafta boyunca tansiyon kontrolleri yaptırarak geri bildirimde bulunmanız gerekecektir.
Preeklampsinin Gelecekteki Gebelik Üzerine Etkileri
Gebelikte preeklampsi veya toksemi ciddi bir durumdur. Ancak anne etkileriyle yaşamaya devam eder ve risk devam eder. Preeklampsinin organlarınız üzerindeki etkilerinin doğumdan sonra düzelmesi en az altı hafta sürebilir. Çalışmalar ayrıca hipertansiyon, Tip 2 Diyabet, inme ve kalp hastalığı riskinde artış olduğunu göstermiştir. Hamilelikteki toksemi , bebeğe besin tedarikini sınırlayarak bebeği etkiler, bu da bebeğin yapısını ve metabolizmasını değiştirebilir. Bu, koroner kalp hastalığına ve diyabet, inme ve hipertansiyon gibi ilgili bozukluklara yol açabilir.
Preeklampsi Nasıl Önlenir?
Doğum öncesi bakım almak ve hiçbir randevunuzu kaçırmamak, preeklampsinin önlenmesinin anahtarıdır. Toksemi sağlıkla ilgili sorunları uzak tutmak için kan basıncınızı ve idrarınızdaki protein içeriğini yakından takip etmeniz gerekecektir. Preeklampsinin ilk belirtileri görünür görünmez, doktorunuzu uyarın, böylece tedaviye herhangi bir gecikme olmaksızın başlanabilir. Durumun ciddiyetine, hafta sayısına ve bebeğin durumuna bağlı olarak doktorunuz tedavi şekline karar verecektir. Bu, çok sayıda idrar testi ve kan basıncı izlemeyi içerecektir.
Preeklampsi, anne ölümlerinin önde gelen nedenlerinden biridir ve aynı zamanda fetal ölümlere de neden olur. Bununla birlikte, yüksek tansiyon ve hipertansiyon öyküsü olan kadınların sağlık durumlarının yakından izlenmesi, preeklampsinin yönetiminde yardımcı olabilir.