Hamilelikte kansızlık tedavi edilebilir bir durumdur. Hamilelikte kansızlık belirtileri halsizlik ve yorgunluktur. Doktorunuz ilk hamilelik muayenesinde kan testi ile kanınızı ölçecek ve gerekirse demir takviyeleri almanız konusunda size tavsiyelerde bulunacaktır. Normal yiyeceklerden ve takviyelerle günde en az 27 mg demir alarak gebelikte aneminin önüne geçebilirsiniz.
Hamilelikte kansızlık nedir?
Hamilelikte kansızlık, kanınızda olması gerekenden daha az kırmızı kan hücrelerini olması ile ortaya çıkar. Kırmızı kan hücreleri, akciğerlerden aldığı oksijeni vücudun diğer hücrelerine taşıyan bir protein olan hemoglobin içerir. Kansızlığın en yaygın şekli demir eksikliği dolayısıyla oluşan anemidir. Bu, vücudunuzun kırmızı kan hücrelerini üretmeye yardımcı olacak kadar demire sahip olmadığı anlamına gelir.
Hamilelik kansız olma riskinizi artırır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) dünya çapında üreme çağındaki tüm kadınların üçte birinin ve hamile kadınların yaklaşık yüzde 40’ının anemi olduğunu tahmin etmektedir.
Hamilelikte kansızlık neden olur?
Demir eksikliği ve hamilelik ile birlikte artan kan miktarı aneminin en olası nedeni olarak gösterilmektedir.
Hamilelikle birlikte bir kadının kan hacmi yaklaşık 4,5 ila 6,5 bardak kadar artar. Bu hamile olmayan kadınlara göre yaklaşık yüzde 30 ila 50 daha fazladır. Bununla birlikte alyuvar hacminiz ise yalnızca yüzde 15 ila 30 oranında artış gösterir. Bu da genellikle dilüsyonel anemi denilen bir duruma neden olur (fazladan kırmızı kan hücrelerinden daha fazla sıvı olduğu anlamına gelir). Vücudunuz özellikle hamileliğin başlangıcında yedikleriniz ile (veya takviye ile) yeterince demir almıyorsa, artan kan hacminiz için demir sağlamada kolayca yetersiz kalabilir.
Aşağıdaki durumlar hamilelikte kansızlığı artıran etmenler arasında yer alır:
- Hamile kalmadan önce ağır adet dönemleri geçirmiş olmak
- Demir açısından zengin olmayan gıdalar tüketmek
- C vitamini açısından zengin olmayan gıdalar tüketmek
- Demir emilimini azaltan çok fazla yiyecek veya içecek tüketmek (Çay, kahve gibi)
- Ardışık gebelikler arasında kısa zaman olması
- 20 yaşından küçük hamile kalmak
- Besin emilimini etkileyen bir mide veya bağırsak hastalığı geçirmiş olmak
- Hipotiroidizm, kronik böbrek hastalığı, orak hücre hastalığı veya talasemi gibi kalıtsal kan bozuklukları gibi anemi riskini artıran bir hastalığınız varsa
- Bağırsakları ve besinlerin emilimini değiştiren belirli gastrik baypas ameliyatları geçirmiş olmak
- Vücudunuzun yiyeceklerden demiri emme şeklini etkileyen ilaçlar kullanmak
- Daha önce doğum yaparken normalden fazla kan kaybetmiş olmak veya başka bir nedenle çok kan kaybetmiş olmak
- Yeterince folik asit almamak
- Yeterli B12 vitamini almamak
- Çoğul gebeler (ikiz, üçüz..)
- Hamilelikten önce anemi öyküsü olmak
- Hamileliğe bağlı şiddetli Mide bulantısı geçirmek
Hamilelikte Kansızlık belirtileri
Hafif bir kansızlığınız varsa hamilelikte herhangi bir anemi belirtisi olmayabilir. Bazen yorgunluk fark ettiğiniz tek belirti olabilir. Hamilelik sırasında yorgunluk aygın görülen bir durumdur. Birçok kadın demir eksikliğinin kendilerini normalden daha yorgun hissettirdiğinin farkında bile değildir.
Yorgunluk ve halsizlik şiddetli kansızlığın en sık görülen belirtileridir. Hafif başlayıp yavaş yavaş gelişebilen diğer belirtiler ise şunlardır:
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi, ayağa kalktığınızda baş dönmesi hissi
- Saç dökülmesi
- Gıda olmayan gıdaları yemek istediği (Pika sendromu)
- Bacak krampları ve/veya hareketsiz kaldığınız zamanlarda bacaklarınızı hareket ettirmek için hoş olmayan bir hareket etme isteği dürtüsü
- Çarpıntı, hızlı kalp atışı
- Göğüs ağrısı
- Sinirlilik veya konsantrasyon eksikliği
- Kaşık şeklindeki tırnaklar
- Ağız köşelerinde çatlaklar
- Kırılgan tırnaklar
- Gözün beyaz kısmında mavi renk
- Soluk ten. Soluk dudaklar, iç göz kapakları ve ağız içi
- Nefes darlığı
- Boğaz veya iltihaplı dil
- Ağız ülserleri
Gebelikte anemi nasıl teşhis edilir?
İlk doktor kontrolünüzde doktorunuz tıbbi geçmişinizi değerlendirecek sizi fiziki olarak muayene edecek ve anemi kontrolü de dahil olmak üzere standart kan tahlili yapacaktır. Hamileliğinizin başında anemi olmasanız bile, hamileliğiniz ilerledikçe anemi olma riskiniz vardır. Doktorunuz ikinci trimester başlangıcında kan tahlili ile kansızlık durumunuzu yeniden inceleyecektir.
Yaptıracağınız kan testlerinden biri tam kan sayımıdır. Tam kan sayımı ile aşağıdaki değerler ölçülür:
- Kan dolaşımınızdaki kırmızı kan hücrelerinin yüzdesi (hematokrit veya Hct)
- Bu kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin miktarı (Hgb veya Hb)
- MCV veya Ortalama Corpusküler Hacim. Bu, anemi türlerini ayırt etmeye yardımcı olabilir. Örneğin, düşük bir MCV, demir eksikliği anemisinin göstergesiyken, yüksek bir MCV, B12 veya folat eksikliğinin neden olduğu anemiye işaret eder. Ve anemili normal bir MCV, dilüsyonel anemi veya talasemi (aneminin genetik bir nedeni) anlamına gelebilir.
Kan testi sonuçları
WHO (Dünya Sağlık Örgütü) gebelikte anemiyi şu şekilde tanımlar:
- Birinci üç aylık dönem: Hemoglobin (Hgb) seviyesi, desilitre (dL) kan başına 11 gramdan (g) hemoglobin ve yüzde 33’ten az hematokrit (Hct).
- İkinci üç aylık dönem: Hgb <10,5 g/dL, yaklaşık hematokrit <yüzde 31 veya 32
- Son üç aylık dönem: Yaklaşık hematokrit <yüzde 33 ile Hgb <10,5 ila 11 g/dL
- Doğum sonrası: Hemoglobin 10g/dL, yaklaşık hematokrit < yüzde 30
Hamilelikte kansızlık bebeğe zarar verir mi?
Hamilelikte hafif anemi çok yaygındır görülür. Tedavisi kolaydır ve genellikle endişelenecek bir durum yoktur.
Tedavi edilmeyen ve devam eden veya şiddetli kansızlığınız varsa, siz ve bebeğiniz için sorunlara neden olabilir. Gebelikte şiddetli anemi (özellikle ilk iki trimesterde) aşağıdakilerin riskini artırabilir:
- Erken doğuma,
- Bebeğin normalden daha az ağırlıkta doğmasına,
- Gebelik haftasına göre gelişimi geri kalmış bebeğe,
- Doğum sonrası depresyona,
- Doğum sırasında kan kaybından kaynaklanan komplikasyonlara, (Kan kaybetme olasılığınız daha yüksek değildir, ancak kan nakline ihtiyaç duyma veya kendinizi zayıf hissetme olasılığınız daha yüksek olabilir.)
- Ölü doğuma ve yenidoğan ölümüne,
Şiddetli anemi, bebeğinizi bebeklik döneminde anemi için daha yüksek risk altına sokabilir.
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda demirin beyin gelişiminde önemli bir rol oynadığını ve gelişmekte olan fetüsün, demir eksikliğiniz varsa ilk önce demir almadığını göstermiştir. Ve bazı insan gözlemsel çalışmaları, bebeklerde ve çocuklarda anne anemisini zihinsel sorunlar ve otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu ve zihinsel yetersizlik gibi nörogelişimsel bozukluklarla ilişkilendirmiştir.
Hamilelikte kansızlık tedavisi
Demir eksikliğinden kaynaklanan aneminin tedavisi genellikle demir takviyeleri ile kolaydır. (Yalnızca yediklerinizden yeterli miktarda demir almanız zor olacağından demir takviyeleri almanız gerekebilir.)
Doktorunuz demir takviyesi için reçete edeceği demir takviyelerini önerilen doz ve zamanlarda almanız durumunda kansızlığınız geçecektir. (Muhtemelen bunları doğum öncesi vitaminlerinize ek olarak almanız tavsiye edilecektir.)
Ulusal Sağlık Enstitüleri kadınların günlük olarak alması gereken en az demir miktarını aşağıdaki gibi açıklar:
- 14-18 yaş arası 15 mg
- 19 ila 50 yaşındakiler için 18 mg
- Hamilelik sırasında 27 mg
Not: Elementer demir miktarı için demir takviyesi etiketini kontrol edin; bu vücudunuzun emebileceği miktarı gösterir. Bu mg miktarı, etikette de görünen demir glukonat veya demir sülfat (demir takviyeleri için kullanılan kaynaklar) için mg sayısı ile aynı değildir.
Kansızlığınız varsa yukarıda bahsettiğimiz günlük 27 mg üzerinde demir almanız gerekir.
Doktorunuza aldığınız diğer ilaçlar hakkında bilgi vermeyi unutmayın. Çünkü bunlardan bazıları demir takviyesi ile etkileşime girebilir. (İlaç türlerini değiştirmeniz gerekebilir veya doktorunuz bunları nasıl alacağınızı size söyleyebilir.)
Demir emilimini artırmak için;
- Demir en iyi aç karnına emilir, ancak birçok kadın demir takviyelerini kolayca tolere edemez. (Bazı kadınlarda mide bulantısı, kramp ve ishale neden olabilirler.)
- Demir takviyelerinizi bir C vitamini ile alın, çünkü C vitamini demir emilimine yardımcı olur. Portakal suyu iyi bir C vitamini kaynağıdır, ancak birçok hamile kadının mide yanmasına neden olur. Bazı demir takviyeleri – genellikle reçeteli çeşitler veya sıvı çeşitler – zaten bu ekstra C vitaminini içerir.
- Demir takviyelerinizi almadan bir saat önce ve iki saat sonra süt ürünleri, ıspanak, kafein, soya ürünleri ve tam tahıllı ekmek ve tahıllardan kaçının. Bu yiyeceklerin tümü demir emilimini azaltabilir.
- Demir takviyelerinizle aynı zamanda antasitler veya kalsiyum takviyeleri almayın. Onları bir veya iki saat arayla alın.
- Demir takviyesi midenizi bulandırıyorsa, yatmadan hemen önce almayı deneyin.
- Demir takviyelerini almakta sorun yaşıyorsanız, gün boyunca daha küçük miktarlarda almayı deneyebilirsiniz. Veya başka bir demir takviyesi türünü denemek için doktorunuzla konuşabilirsiniz.. Sayısız standart hap seçeneğinin yanı sıra sakızlı ve sıvı formülleri de bulunmaktadır. Reçeteli demir takviyelerinin tolere edilmesi bazen daha kolaydır ancak pahalı olabilir. Oral demir takviyeleri alamıyorsanız, demir infüzyonları da mevcuttur.
- Kabızlığı önlemek için (demir takviyelerinin yaygın bir yan etkisi), bol su için, düzenli egzersiz yapın ve diyetinize kuru erik veya kuru erik suyu eklemeyi düşünün. Dokusat sodyum gibi dışkı yumuşatıcılar güvenlidir ve genellikle hamilelik sırasında kabızlık için alınır. Doktorunuzdam bir öneri isteyin.
- Sıvı demir takviyeleri alıyorsanız, sıvıyı su veya meyve suyuyla karıştırın ve dişlerinizin lekelenmesini önlemek için pipetle için.
- Demir tabletleri serin ve kuru bir yerde saklayın (yoksa parçalanabilirler). Çocukların erişemeyeceği bir yerde sakladığınızdan emin olun.
- Katranımsı görünümlü veya kırmızı çizgili dışkınız varsa doktorunuzu arayın (demir takviyesi alırken siyah dışkı normaldir).